Genellikle uzun süreli korozyon direnci gerektiren koşullarda kullanılır. Otomotiv ve yan sanayilerinin hemen hemen tamamının kullandığı kaplama türüdür. Dış ortam ve tuzlu hava koşulları içinde uygundur.
Kaplama kalitesi demir fosfatla kıyaslandığında daha yüksektir. Boya altı olarak kullanıldığında metal üzerinde 2-4 gr/m² lik bir kaplama oluşturur. Çinko fosfat diğer uygulamalara göre daha fazla işlem aşaması gerektirir.
Uygulanması, kurulması ve kontrol edilmesi daha zor ve daha maliyetlidir. Daldırma ve sprey olarak uygulanır. Boya altı uygulamalarında tri katyon, di katyon ve mono katyon olarak kullanılır.
Nikel, mangan ve organik bileşik gibi eklentiler kaplama formunu hızlandırmak, kristal şekillerini geliştirmek ve performanslarını arttırmak için fosfat banyolarına eklenir. Fosfat kristallerini küçültmek için çinko
fosfat banyosu öncesi aktivasyon da kullanılabilir. Çinko fosfat amorf yapıda çökme sonucu oluşan bir reaksiyondur. Gri-siyah renklerde oluşur. Reaksiyonu hızlandırmak için hızlandırıcı ve pH düzenleyicilerde eklenir.
Dikkat edilmesi gereken parametreler sıcaklık, zaman, konsantrasyon, pH ve toplam-serbest asit miktarlarıdır. Ayrıca hızlandırıcı kullanılıyorsa toner noktasını da kontrol etmek gerekir.
Kaplama kalınlığı 7-15 gr/m² olan çinko fosfatlar soğuk şekillendirmede, yağlama için taşıyıcı tabaka olarak kullanılır. Boru çekme, tel çekme ve soğuk presle şekil vermede kullanılır. Fosfatlanan metal koruyucu yağ ve
sabunlarla sonraki işleme hazır hale getirilir. Kalın çinko fosfatta kaplama kalınlığı 10-40 gr/m² dir. Koruyucu yağa daldırılarak korozyona karşı direnç sağlanır.
Çinko fosfat banyoları genelde çamur üreten banyolardır. Belli aralıklarda banyonun altında biriken çamur temizlenmeli ve tekrardan kurulmalıdır. Veya dekantasyon sistemiyle desteklenmelidir. Banyo zemini konik olursa
çamur birikmesi giren malzemeyi çok etkilemeyecektir.
Daldırma Çinko Fosfat
En az üç işlem banyosu gerektirir. Buna ek olarak asit ve aktivasyon banyoları da kurulursa durulama banyolarıyla birlikte 7-10 banyo sayısına kadar ulaşır. Malzemenin üzerinde pas varsa kesinlikle asit banyosu
kullanılmalıdır. Asit banyosunda tufal ve pastan arınmış metalin temiz halde fosfatlanması kaliteyi olumlu yönde etkileyecektir. Burada dikkat edilmesi gereken durulama banyosunun sık sık değiştirilmesidir. Taşınım
miktarı fazla olursa çinko fosfat banyosunun dengesi olumsuz yönde etkilenecektir. Çinko fosfat ince kristalli ise aktivasyon gerektirmeyebilir.Aksi halde, aktivasyon banyosundan geçirilmesi gerekir.
Aktivasyon banyoları hava karıştırmalı olacak şekilde düzenlenip banyonun homojen bir yapıda olması sağlanır. Bu şekilde hazırlanmış banyodan geçen metal parçaların yüzeyindeki kaplama homojen ve ince kristalli olur.
Reaksiyon süresi kısalır. Çinko fosfat banyosunda 5-10 dakika arasında kalan malzeme pasivasyon banyosunda 30-45 saniye işlem görür ve kurutmaya alınır. Çinko fosfat banyosu özelliklerine göre tek komponent
olabileceği gibi pH düzenleyici ve hızlandırıcıları ile birlikte üç komponent halinde de olabilir. Tel ve boru çekme operasyonlarında sabun banyosuna giren parçalar çekime hazır hale gelir.
Sprey Çinko Fosfat
Genel olarak daldırma banyolara benzer özellikler gösterir.Ayrıldığı noktalar konsantrasyon, süre ve basınç faktörleridir. Süre ve konsantrasyon daha azdır. Yaklaşık 1,5 – 1,8 bar basınçta işlem yapılır.
Demir fosfat gibi banyonun içerisine yağ alma efekti girilmediği için genelde alkali yağ alma banyosundan geçirilerek metalin temizliği yapılır. Aktivasyon banyosundan geçen malzeme çinko fosfat banyosunda
minimum 1,5 dakikada kalır. Ardından pasivasyon ve kurutma işlemleriyle sonlanır. Özellikle çinko fosfat banyosunun tabanı konik olması fosfat çamurundan kaynaklanacak problemleri en aza indirecektir
